Вот уже четверть века по традиции в начале года отмечаем праздник, который прочно вошел в нашу жизнь. В этот знаменательный день мы отдаем дань памяти и уважения выдающемуся просветителю, ученому-лингвисту, составителю и издателю первых якутских учебников Семену Андреевичу Новгородову.
Родной язык – это бесценный дар, переданный нам с самого рождения. В нем хранится вся вековая мудрость и духовное наследие наших предков. Он неразрывно связан с понятием Родины, и это то, что нас объединяет. И именно воспитание патриотизма начинается с любви к родному языку, уважительного отношения к культуре и традициям разных народов.
Сохранение, изучение и системная работа по гармоничному развитию языков, создание необходимых условий является одним из основных направлений в деятельности органов власти. От наших всеобщих усилий зависит развитие многоязыкового пространства, передача нравственных ценностей последующим поколениям. Опираясь на неисчерпаемое богатство нашего фольклора, на произведения великих классиков, мы должны решать задачи повышения общего уровня языковой грамотности и речевой культуры, поддержки массового чтения, и вместе с тем, расширения сферы применения языков.
Сегодня, в этот знаменательный день, состоится презентация издания Большого толкового словаря якутского языка в 15 томах, содержащего около 80 тыс. слов. Процесс создания самого словаря занял более сорока лет. Важным событием является то, что завершена многолетняя работа наших ученых по подготовке и выпуску Большого словаря. Благодаря многолетнему титаническому труду сотрудников Института гуманитарных исследований, проблем малочисленных народов Севера и Национальной библиотеки все изданные тома полностью оцифрованы и стали доступны в электронном формате.
Еще одно знаковое событие — мы сегодня даем старт новому мультимедийному международному порталу газеты «Илкэн» на языках коренных малочисленных народов Севера. Внедрение современных технологий является перспективной возможностью для дальнейшего развития и продвижения наших языков в цифровом мире.
Дорогие якутяне! Мы всегда должны помнить, что знание родного языка придает человеку силу и уверенность, оптимизм и веру в будущее. Желаю вам успехов в совершенствовании языковой культуры, новых познаний, здоровья и благополучия!
Ытыктабыллаах Сахам сирин олохтоохторо!
Саха Өрөспүүбүлүкэтин салалтатын аатыттан уонна тус бэйэм ааппыттан Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүнэн ис сүрэхпиттэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин!
Бу кэрэ-бэлиэ түгэни үгэс быһыытынан сылын аайы бэлиэтиирбит быйыл үйэ чиэппэрэ буолла. Олунньу 13 күнүгэр биһиги уһулуччулаах сырдатааччы, тыл үөрэхтээҕэ-учуонай, сахалыы суругу-бичиги тарҕаппыт, бастакы үөрэх кинигэлэрин суруйбут Семен Андреевич Новгородов үтүө аатыгар сүгүрүйэбит.
Ийэ тылбыт биһиэхэ төрүөхпүтүттэн бэриллибит туохха да тэҥнэммэт күндү баайбыт, сомоҕолуур сүдү күүспүт буолар. «Омук күүһэ – өйүгэр, өйүн күүһэ – тылыгар» диэн бэргэнник этиллэринии, тылбытыгар-өспүтүгэр биһиги норуоппут дириҥ силиһэ-мутуга, омукпут чөл кута-сүрэ, өбүгэбит өркөн өйө-санаата сөҥө сылдьар. Оҕону кыра эрдэҕиттэн бэйэтин төрүт эйгэтигэр иитэн, ыраастык саҥара, сөпкө суруйа улаатыннардахха, бу киһи кэнэҕэс дьонун-сэргэтин араҥаччылыыр, дурда-хахха буолар кыахтааҕын мэлдьи өйдүөх тустаахпыт.
Өрөспүүбүлүкэ салалтата төрөөбүт тылларбыт харысхаллаах, көмүскэллээх кэскиллээх буолууларыгар, инники сайдалларыгар ураты болҕомтону уурар, ситимнээх үлэни ыытар. Олоҥхобут баай тылын сүмэтигэр, улуу классиктарбыт литературнай айымньыларыгар тирэҕирэн, биһиги саҥарар саҥабытын, суруйар таһыммытын үрдэтиэхтээхпит, бэйэбит тылбытынан ааҕарбытын элбэтиэхтээхпит, туттуллар эйгэтин кэҥэтиэхтээхпит.
Бүгүҥҥү үөрүүлээх күнү үтүө бэлэхтээх көрсөбүт. Биһиги учуонайдарбыт 46 сыл устата сыраласпыт сөҕүмэр үлэлэрэ – 15 томнаах, 80 тыһ. тылы түмэр сахалыы Улахан быһаарыылаах тылдьыт бэчээттэнэн таҕыста. Гуманитарнай чинчийии институтун уонна Национальнай библиотека холбоһуктаах үлэлэрин түмүгэр бу томнар бары компьютерга тиһиллэн, электроннай көрүҥҥэ киирдилэр.
Биир бэлиэ түгэн – бүгүҥҥүттэн Сахабыт сирин хотугу төрүт олохтоох омуктарын тылларын аан дойду таһымыгар таһаарар «Илкэн» мультимедийнай портал үлэтин саҕалыыр. Аныгы технологиялары хото туһанан, биһиги тылларбытын интернет киэҥ куйаарыгар тарҕатар кыахтанныбыт.
Күндү биир дойдулаахтарым! Ийэ тылбыт үүнэ-сайда турарын туһугар сайаҕас санаабытын эрэллээхтик этиниэҕиҥ, иһирэхтик иэйиэҕиҥ. Эһиэхэ барыгытыгар илгэлээх олоҕу, ситиһиилээх үлэни, үтүө туругу баҕарабын!
Айсен НИКОЛАЕВ.
Глава Республики Саха (Якутия).
